Die 25ste steen is 'n blanko steen en is later toegevoeg.
Oorsprong en gebruik van die rune
Die syfer 9 was vir die ou Germane 'n heilige syfer. Die rune is dan ook gebaseer op 9 stawe. Hierdie 9 stawe het gedien as basis vir die ontwerp van die rune.
Die rune is verwant aan sowel die Griekse as die Romeinse skrifstelsels asook die ou Etruskiese skrif van Noord-Italië. Dit dui op 'n Noordwaartse invloed. Maar daar word ook deur ondersoekers aangedui dat die rune ooreenkom met rotstekeninge in Hällristningar wat dateer uit die einde van die steentyd en die begin van die bronstyd. Die tekens wat argeoloë in Oostenryk, Suid-Duitsland en Noord-Italië gevind het, is moontlik afkomstig van die emigrerende Germane uit die Noorde - Suidwaartse invloed. By die oudste inskripsies was daar van regs na links geskryf.
Met die koms van die Christendom na Noord-Europa het die Latynse alfabet die Germaanse rune verdring. Die Germaanse skrifstelsel is deur die kerk verbode verklaar. Die Germaanse skrifstelsel het immers swaar gedra aan simboliek en betekeniswaarde wat weer nou gekoppel was aan die ou Germaanse godsdiens. Verder was die rune ook gebruik om magiese kragte op te roep. Dit is gebruik by orakels om insig te gee in die daaglikse problematiek en die toekoms te probeer voorspel. Om hierdie redes was die Germaanse skrifstelsel vir die Christene onaanvaarbaar en is reeds bestaande geskrifte so ver moontlik vernietig. In sommige Germaanse gebiede is die doodstraf later ingestel vir mense wat hulle met rune besig gehou het.
In die geïsoleerde Skandinawiese platteland sou tydens die Middeleeue 'n verdere verfyning kom van die rune (uit Nuwe Rune) wat bekend gestaan het as Futhork en het uit 27 tekens bestaan. In die Sweedse provinsie Dalarna was die runeskrif tussen 1500 tot 1800 nC ook verfyn. Dit het bekend gestaan as Dalrune en was 'n mengsel tussen Latynse letters en runetekens. Die Dalrune was in gebruik tot in die 20ste eeu.
Meer as 4,000 rune inskripsies het tot en met vandag behoue gebly en is gemaak op stene, gedenkstene, bene en metaal voorwerpe. Rooi was 'n heilige kleur vir die ou Germane. Die rune tekens was daarom meestal rooikleurig (bloed).
Uit die rune (25 stene of stawe) sou later die tarot (78 speelkaarte) ontstaan het. Die woorde spel, spelling, speel, verspeel en voorspel kom uit die gebruik van die rune by orakels. Terloops, die Engelse woord play, is verwant aan plooi (plooy) of ontplooi.
Die woorde lees/leer (studeer) kom ook uit die gebruik van die rune. Die woorde lees/leer was aanvanklik een en dieselfde woord (wisseling van -r en -s in auslaut van Germaanse woorde). Lees het aanvanklik die betekenis gehad van vorm, spoor, voetafdruk, en voetspoor. Vergelyk ook die woord last (Eng) en die Oudengelse læste (voetafdruk). Lees beteken dan: vorming van die rune tekens. Die woord(e) lees/leer is verder ook nog verwant aan die woord lis(tig). Lis(tig) wat vandag slu beteken, het vroeër die betekenis gehad van wysheid, kennis en verstand. Die Engelse woorde read en riddle kom ook uit die gebruik van die rune. Dit het naamlik gedui op raad of wysheid (by die ontleding van die rune), waarvan ook woorde soos raai en red(aksie) afkomstig is.
|
|
'n Rune gedenksteen. |
Die Codex Runicus is 'n Skandinawiese wetboek wat uit 1300 nC dateer en bevat 202 bladsye. |
Doel van die rune
Die rune was nie alleen gebruik as skrifstelsel nie, maar het ook 'n funksie gehad by bepaalde rituele. Hierdie tekens is dikwels gevind by altare, offerstene en ook in grafte van mense. Rune was gebruik om die Lot van mense en gebeurtenisse te voorspel. Maar dit is ook gebruik om invloed uit te oefen op die gedrag van mense, die weer, oeste, liefde, vervloeking, genesing, ens. Die rune het magiese waarde gehad. Sommige mense het runetekens (of een teken) permanent by hulle gedra omdat dit geluk sou bring of teëspoed sou afweer.
Inwyding
Nuwe rune moes altyd eers ingewy word voordat dit magiese waarde gehad het. Hierdie inwyding is in vier stappe gedoen. Die runestene was eers blootgestel aan rook, maar die rook moes van 'n spesifieke plant (kruie) kom. Hierdie rook het simbool gestaan vir Lug en Gees. Hierna is sout oor die runetekens gestrooi, as simbool van die aarde (Sout van die Aarde). Hierna is die runetekens in water gedompel uit 'n bron. Die stene was hier met Lewende Water gedoop. Laastens is die stene liggies oor 'n brandende vuur gehou om dit te suiwer. Lug, Aarde, Water, en Vuur is die elemente van die kosmos. Die runetekens moes hierna nog geaktiveer word of eie gemaak word. Om dit te doen moes die rune stuk vir stuk eers op die linkerpalm van die eienaar geplaas word, waarna die regterhand bakvormig en beskermend oor die runeteken gehou was. Die runetekens was hierna gereed vir gebruik (alleen deur die eienaar) en 'n sakkie bewaar.
Orakel
Die rune(stene) kon op verskillende maniere geraadpleeg word, bekend as 'n orakel. Dit was 'n Goddelike raadpleging. Die mees bekende orakels was die volgende:
Wodanse rune
Dit was die eenvoudigste manier om die rune te raadpleeg. Die rune word in 'n sakkie gehou. Wanneer die eienaar sy/haar hand in die sakkie steek sal een van die rune 'n bietjie aan die vingers kleef. Hierdie rune word dan uitgehaal en gelees. Hieruit sal die huidige probleem blyk, asook die oplossing van die probleem.
Die Drie-Rune-Orakel
Die Drie-Rune-Orakel was gebruiklik by ingewikkelde situasies. Dit word gedoen deur aan die probleem te dink. Daar word drie runestene uit die sakkie gehaal maar eers bly die teken aan die onderkant (dus onsigbaar). Die stene word van regs na links neergelê en daarna omgedraai. Die steen aan die regterkant, gee die situasie aan soos dit nou is. Die steen in die middel dui die nodige handelswyse aan en die steen aan die linkerkant dui op die nuwe situasie.
Die Runekruis
Die Runestene (5) word in die vorm van 'n kruis neergelê. Die stene word van regs na links gelees en weer van onder na bo.
Die Nege-Rune-Orakel
Hier word nege stene (eerste 9) uit die sakkie gehaal en in die hand gehou. Hierna word dit versigtig op 'n wit doek gestrooi (nie neergelê nie). Die steen in die middel word eers gelees en daarna na die buite kante toe, maar met die volgende aspekte in gedagte:
Klik hier vir nog meer inligting oor rune.
Om teks (Afrikaans) in rune te vertaal, kan u hier klik.